«نظام‌های میراث کشاورزی» بیش از ۸۰ درصد غذای دنیا را تولید می‌کنند

• چهارشنبه / ۲۲ آذر ۱۴۰۲ / ۱۱:۰۰
• دسته‌بندی: قزوین
• کد خبر: ۱۴۰۲۰۹۲۲۱۶۰۲۸
• خبرنگار : ۵۰۰۶۰
• چاپ

ایسنا/قزوین عضو هیأت مدیره مؤسسه توسعه پایدار و محیط‌ زیست گفت: مدیریت نظام‌های میراث کشاورزی اغلب در دست کشاورزان خانوادگی و کوچکی است که بیش از ۸۰ درصد غذای دنیا را تولید می‌کنند. جوامع بومی شکل‌دهنده‌ نظام‌های میراث کشاورزی برای حفظ استقلال و خودکفایی در امر تولید غذا، انواع مختلفی از روش‌ها و راهبردهای پایدار را به کار گرفته‌اند و علاوه بر تولید غذای سالم و کافی در تأمین امنیت غذایی نیز نقش‌آفرینی می‌کنند.

مائده سلیمی در گفت‌وگو با ایسنا در خصوص نظام‌های میراث کشاورزی، اظهار کرد: حضور انسان در طبیعت و آغاز فعالیت کشاورزی منجر به تغییراتی در بوم نظام‌های طبیعی شده است و این موضوع باعث شده تا در سراسر جهان چشم‌اندازها و نظام‌های کشاورزی متعددی شکل گیرد که به آنها نظام‌های میراث کشاورزی گفته می‌شود. این نظام‌ها در اثر تعامل پایدار نسل‌های پی‌درپی کشاورزان، صیادان، دامداران و عشایر با طبیعت پیرامون بوده و با تکیه بر تجربه، خرد جمعی و دانش بومی مردمان بومی و جامعه بومی و محلی شکل می‌گیرد و حفاظت می‌شود.

وی ادامه داد: در واقع نظام‌ میراث کشاورزی به مفهومی چند لایه و تکامل یافته اشاره دارد که ابعاد مختلف اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، اکولوژیکی، کشاورزی بوم‌شناختی، سیاسی و کالبدی را در بر می‌گیرد. در کشور ایران به دلیل سابقه تاریخی کشاورزی از یک سو و تنوع فرهنگی، اقلیمی و محیطی از سوی دیگر نظام‌های میراث کشاورزی گوناگونی وجود دارد که بیشتر آن‌ها نشان دهنده نبوغ انسان برای تولید غذا و برطرف کردن نیازهای معیشتی و زیستی خود در یک منطقه خشک و نیمه خشک است.

اگرواکولوژیست و کارشناس مناظر میراث کشاورزی گفت: نظام‌های میراث کشاورزی تولید کننده غذا و نیازهای انسان و تأمین کننده معیشت آن‌ها در سطوح محلی و ملی هستند و همگی نظام‌های کشاورزی بوم شناخت و هوشمندانه‌ای هستند که از مدیریت و حفظ تنوع زیستی و منابع آب و خاک بهره می‌برند و علاوه بر تولید غذا و کالاهای مختلف، خدمات اکوسیستمی متنوعی را ارائه می‌دهند و در تأمین امنیت غذایی نقش مهمی دارند. این نظام‌ها نه تنها به خَلق منظرهای بسیار برجسته‌ای منجر شده‌اند، بلکه سبب شدند که تنوع زیستی کشاورزی و دانش بومی کشاورزان با اکوسیستم‌های مختلف انطباق پیدا کند.

وی بیان کرد: نظام‌های میراث کشاورزی بر حفاظت و بهره‌برداری از آب، خاک و تنوع زیستی تأکید دارد و با بهره‌وری از نظام‌های زیست فرهنگی متنوع همچون نظام‌های همیاری از مزایای خرد جمعی برای مدیریت پایدار این منابع بهره می‌برد. این نظام‌ها بسیار متنوع هستند و مثال‌هایی چون نظام‌های کشت چندگانه و چند اشکوبه، نظام‌های دارای روش‌های باستانی مدیریت آب و خاک، شالیزارهای سنتی، خانه باغ‌های چندلایه و پیچیده، نظام‌های عشایری و نیمه‌عشایری، نظام‌های زیرسطح آب‌های آزاد، نظام‌های کشاورزی قومی و قبیله‌ای، نظام‌های کشت محصولات و ادویه‌های ارزشمند مانند زعفران و نظام‌های جمع‌آوری و شکار را در بر می‌گیرند.

عضو هیأت مدیره مؤسسه توسعه پایدار و محیط‌ زیست افزود: استفاده از تنوع زیستی کشاورزی یکی از مهمترین ویژگی‌های نظام‌های میراث کشاورزی به شمار می‌آید و این نظام‌ها درجه بالایی از منابع ژنتیکی گیاهی و دامی را در خود جای داده‌اند. در نظام‌های کشت چندلایه و چندکشتی، نظام‌های جنگل زراعی و نظام‌های پیچیده خانه باغ‌ها اغلب بیش از ۱۰۰ گونه زراعی در یک واحد مزرعه کشت می‌شود و از محصول آن برای مصارفی چون سوخت، غذای دام، دارو، مواد ساخت‌وساز و از همه مهمتر تولید غذا و تأمین مواد مغذی خانواده استفاده می‌گردد.

وی ادامه داد: نظام‌های مدیریت آب و خاک نیز در نظام‌های میراث کشاورزی منحصر به فرد بوده و نشان دهنده نبوغ مردمان بومی و جوامع بومی و محلی هر منطقه در ارتباط با طبیعت و بهره‌گیری از پتانسیل‌های آن در راستای برطرف کردن نیازهای خود است. در چشم‌اندازهای میراث کشاورزی این نبوغ و نوآوری را می‌توان در انواع شیوه‌های جمع‌آوری آب‌های زیرزمینی مانند استفاده از قنات و سدهای زیرزمینی و جمع‌آوری جریان‌های سطحی ناشی از بارش باران و یا سیلاب مانند بندسارها مشاهده کرد.

تمرکز سازمان‌های بین‌المللی بر موضوع میراث کشاورزی

این کارشناس اظهار کرد: منظرهای میراث کشاورزی و نظام‌های سنتی آن، در اثر مدرن شدن و تغییرات حاصل از فناوری‌ها و روش‌های اقتصادی ناپایدار به‌سرعت در حال تخریب هستند. در دهه‌های گذشته با راه یافتن مفهوم توسعه پایدار در محافل بین‌المللی و با توجه به جایگاه کشاورزان خانوادگی و کوچک در تولید غذای مورد نیاز مردم جهان، توجه به اهمیت و ضرورت حفاظت از نظام‌ها و منظرهای میراث کشاورزی افزایش یافته است و در پاسخ به روند جهانی تخریب کشاورزی سنتی و خانوادگی و با هدف حفاظت و بهبود کارکردها و ارزش‌های این شیوه‌ کشاورزی و به منظور دستیابی به اهداف توسعه پایدار، برخی از سازمان‌های بین‌المللی بر موضوع میراث کشاورزی تمرکز کردند.

وی تصریح کرد: در این میان سازمان غذا و کشاورزی ملل متحد (فائو) و سازمان آموزشی و فرهنگی ملل متحد (یونسکو) با همکاری شورای بین‌المللی بناها و محوطه‌های تاریخی (ایکوموس) سازوکارهای مختلفی را برای شناسایی، ثبت و حفاظت پویا از این میراث گرانبهای بشری به کار گرفتند. در حال حاضر ارزش‌های ملموس و ناملموس نظام‌های میراث کشاورزی، تحت عنوان «چشم اندازهای میراث فرهنگی» توسط یونسکو و «نظام‌های میراث کشاورزی مهم جهانی (جیاهس)» توسط سازمان فائو شناسایی و ثبت می‌شوند و برای حفاظت از آن‌ها برنامه‌های حفاظتی مختلف ارائه می‌شود.

سلیمی گفت: هدف کلی برنامه جیاهس، شناسایی نظام‌های میراث کشاورزی با اهمیت جهانی و منظرهای آن و حفاظت از تنوع زیستی کشاورزی و نظام‌های دانش آن از طریق سرعت‌بخشی و ایجاد یک برنامه‌ بلندمدت برای حمایت از هر نظام و ارتقاء مزایای محلی، ملی و بین‌المللی آن از طریق حفاظت پویا و مدیریت پایدار آن است. مفهوم حفاظت پویا در این ایده ریشه دارد که حفاظت تنها در بناهای تاریخی، موزه‌ها و جنگل‌های دست‌نخورده محقق نمی‌شود، بلکه می‌تواند در زندگی روزمره‌ جوامع بومی و محلی و با توجه به نیازها و انتظارهای آن‌ها نیز محقق شود.

وی خاطرنشان کرد: از آنجایی که نظام‌های میراث کشاورزی (جیاهس) نظام‌هایی زنده و پویا هستند که در طول زمان تکامل می‌یابند و به همین دلیل حفاظت مطلق و جلوگیری از هرگونه تغییر و پویایی در این نظام‌ها باعث می‌شود تا فرایند تکامل مختل شود و ظرفیت سازگاری این نظام‌ها با شرایط جدید کاهش یابد و این موضوع می‌تواند آسیب‌پذیری و حتی زوال نظام‌های میراث کشاورزی را به دنبال داشته باشد. در واقع رویکرد حفاظت پویا همواره تلاش می‌کند تا با الهام از طبیعت و بر اساس فرآیندهای اگرواکولوژیکی و همچنین توجه به دانش بومی و فرایندهای اجتماعی و بدون تضعیف هویت فرهنگی و حفظ یکپارچگی عملکرد کلی نظام میراث کشاورزی را بهبود بخشد و از این طریق رفاه بیشتری را برای جامعه به ارمغان آورد.

علل اهمیت نظام‌های میراث کشاورزی (جیاس) در ابعاد بین‌المللی

این کارشناس مناظر میراث کشاورزی بیان کرد: کل‌نگری و چندکارکردی بودن نظام‌های تولید غذا در منظرهای میراث کشاورزی و جایگاه آن در تولید غذای امروز، باعث شده که توجهات ملی و بین‌المللی برای شناسایی، ثبت و حفاظت پویا از آن‌ها به شکل قوی‌تری دنبال شود. دنیای امروز با موضوعاتی چون فقر، گرسنگی و سوء تغذیه، تغییر اقلیم، تخریب اکوسیستم‌ها، از دست‌رفتن تنوع‌زیستی، فرسایش ژنتیکی، کم‌آبی، خشکسالی و بیابان‌زایی روبه‌رو است و در نظام‌های میراث کشاورزی می‌توان مجموعه‌ای از عناصر و عوامل گوناگون را در تاب‌آوری، سازگاری و یا کاهش اثرات این چالش‌ها مشاهده کرد.

وی تأکید کرد: مدیریت نظام‌های میراث کشاورزی اغلب در دست کشاورزان خانوادگی و کوچکی است که بیش از ۸۰ درصد غذای دنیا را تولید می‌کنند. جوامع بومی شکل‌دهنده‌ نظام‌های میراث کشاورزی برای حفظ استقلال و خودکفایی در امر تولید غذا، انواع مختلفی از روش‌ها و راهبردهای پایدار را به کار گرفته‌اند و علاوه بر تولید غذای سالم و کافی برای تک تک اعضای جامعه به ویژه زنان و کودکان و برطرف کردن سایر نیازهای آن‌ها، از طریق بازارهای محلی و منطقه‌ای در تأمین امنیت غذایی نیز نقش‌آفرینی می‌کنند.

سلیمی تصریح کرد: استفاده از تنوع زیستیِ کشاورزی غنی و به کارگیری نظام‌های دانش سنتی و بومی از دیگر معیارهای ارزش‌گذاری نظام‌های میراث کشاورزی مهم جهانی هستند. جوامع بومی و محلی به عنوان گروه‌های شکل‌دهنده و تکامل‌دهنده‌ این نظام‌ها در یک نظام جامع و پایدار، به تولید غذا و سایر نیازهای خود می‌پردازند و با استفاده از روش‌ها و راهبردهای تاب‌آورانه علاوه بر حفظ اکوسیستم‌ها، ظرفیت سازگاری خود را در برابر تغییر اقلیم، شرایط آب و هوایی سخت، خشکسالی، سیل و سایر بلاها تقویت کرده و به تدریج کیفیت زمین و خاک را نیز بهبود می‌بخشند.

وی افزود: همچنین در نظام‌های جیاهس مدیریت منابع طبیعی با تکیه بر نظام‌های دانش بومی در جریان است و در همین راستا مجموعه‌ای از روش‌ها و فناوری‌های بومی برای حفاظت و استفاده پایدار از تنوع گونه‌ای و ژنتیکی و همچنین آب و خاک شکل گرفته است. این روش‌ها در طول زمان به کار گرفته شده‌اند و با شرایط سخت محیطی و اقلیمی و همچنین نیازهای اجتماعی و فرهنگی آن سازگار شده‌اند. استفاده از این نظام‌های دانش بومی باعث می‌شود تا ظرفیت سازگاری و تاب آوری در برابر مخاطرات مرتبط با تغییر اقلیم افزایش یابد و مدیریت و حفاظت پایدار از اکوسیستم‌های خشکی و دریایی ساحلی صورت گیرد.

عضو هیأت مدیره مؤسسه توسعه پایدار و محیط‌ زیست در پایان گفت: علاوه بر این سازمان‌های اجتماعی، نظام‌های فرهنگی و مداخلات اجتماعی کشاورزان از دیگر عوامل مهم تداوم و پایداری نظام تولید در در نظام‌های میراث کشاورزی هستند. نظام‌های ارزش و سازمان‌های اجتماعی موجود در این نظام‌ها با استفاده از خرد جمعی یک شیوه مدیریتی پایدار را به کار می‌گیرند و در این نظام تقریباً تمام اعضای جامعه از مزایای این نوع مدیریت منفعت می‌برند و تسهیم منافع به شکلی عادلانه صورت می‌گیرد.

انتهای پیام

• یک کارشناس محیط زیست:

  ثبت باغستان قزوین در «جیاس» به اقتصاد باغداران کمک می‌کند

• باغستان سنتی قزوین در جیاس ثبت شد

• یک کارشناس محیط زیست مطرح کرد

  ثبت در «جیاس» و ایجاد حاشیه امن برای باغستان سنتی قزوین

• ویژگی‌های منحصربه‌فرد باغستان سنتی قزوین برای ثبت جهانی

• چرا ثبت باغستان سنتی قزوین در «جیاس» اهمیت دارد؟

• باغستان سنتی قزوین در آستانه ثبت میراث زنده کشاورزی جهان

خرید اینترنتی برنج ایرانی با ارزان‌ترین قیمت قیمت لحظه‌ای برنج ایرانی در سال ۱۴۰۲ بلیط هواپیما تور استانبول خرید بلیط هواپیما موزیکفا دانلود آهنگ جدید بلیط هواپیما دانلود آهنگ خرید سرور مجازی آپ موزیک سرور مجازی ایران جمینجا خرید سی‌ پی‌ ارزان چت جی بی تی دانلود آهنگ مختلف موزیک خرید بلیط هواپیما سانا‌ پرس موزیکو تماشای فیلم سایت تخصصی فیلم و سریال ماهان موزیک تعمیر درب اتوماتیک شیشه ای اخبار حوزه امنیت اطلاعات خرید هاست افتتاح حساب بانکی بین‌المللی مبلمان اداری ستاره پیوان قیمت میلگرد امروز قیمت تشک لیفت صورت با نخ تلویزیون شهری درب چوبی فیزیوتراپی شمال تهران

• در زمینه انتشار نظرات مخاطبان رعایت چند مورد ضروری است:
• -لطفا نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.
• -«ایسنا» مجاز به ویرایش ادبی نظرات مخاطبان است.
• – ایسنا از انتشار نظراتی که حاوی مطالب کذب، توهین یا بی‌احترامی به اشخاص، قومیت‌ها، عقاید دیگران، موارد مغایر با قوانین کشور و آموزه‌های دین مبین اسلام باشد معذور است.
• – نظرات پس از تأیید مدیر بخش مربوطه منتشر می‌شود.